Senin, 04 September 2023

MATERI SATUA BALI

 



Materi Satua Bali

Ring aab jagat sane sampun nglimbak utawi modern sakadi mangkin, kawentenan tatamian leluhur ngancan rered tur benjang pungkur ical, sakadi kawentenan satua Bali sane mangkin sayan akidik anak alit-alite uning. Punika mawinan alit-alite mangkin sampun akehan sane madue handpone sane becik tur canggih sane kaanggen maplalianan game kemanten.

 

Teges Satua

Satua ingih punika karya sastra Bali purwa sane mawangun prosa, sane kawangun   bebas nenten nganutin uger-uger sekadi uger-uger sesuratan  tembang.Satua punika silih sinunggil kepahan saking fklor Bali sane akeh wenten ring kawentenan jatma ring Bali. Satua pinaka  cerita rakyat. Sekadi soroh poklor sane lianan , satua, sane pinaka silih sinunggil saking wangun kebudayaan (kolektifnya), sane kawarisang turun temurun sane kamargiang antuk bebaosan (purwa/lisan), ngawinang wenten variasi ring soang-soang satua .

 

2. Unsur-unsur satua

            Satua punika kawangun antuk kalih unsur. Unsur sane ngawangun satua wenten kakalih inggih punika unsur intrinsik lan ekstrinsik.

 

a.      Unsur Ektrinsik Satua

            Dados silih sinunggil saking  karya sastra sane masifat fiktif, satua punika kawangun antuk unsur ektrinsik, inggih punika unsur-unsur sane mawit saking jabaning aspek sastra  (Antara, 2010:20).  Lumrahnyane, unsur-unsur ektrinsik (unsure luar) tersebut marupa (1)pangripta , (2) nilai-nilai sane wenten ring satua, lan  (3) biografi  pengarang.

b.      Unsur intrinsik satua

1.      Unteng : inggih punika wantah dasar carita utawi unteng pikayun sane ngedasarin carita punika.

2.      Lelintihan : wangunan satua sane kawangun antuk makudang-kudang pidabdab sane madue paiketan (sebab-akibat).

3.      Pragina : punika wantah pragina sane wenten ring caritane punika tur saha kauningayang indik parisolahan praginane punika. Pragina kaepah 3 epahan inggih punika wenten pragina utama (antagonis), Pragina protagonis (tungkalikan saking antagonis), lan pragina sampingan/pembantu.

4.      Genah : latar punika wantah genah carita punika mamargi.

5.      Paribasa/majas/gaya bahasa : Gaya bahasa inggih punika gaya bahasa sane kaanggen olih pengawi sane ngawinang pengwacen meled/tertarik ngwacen lan prasida menikmati karya sastra punika.

6.      Diksi utawi pamilihan kruna

7.      Piteket : amanat inggih punika wantah tetuek sane wenten ring caritane punika.

 

Satua bali puniki rumasuk ring Sastra Bali Purwa sane marupa gancaran (prosa) sane madue ceciren:

1.      Madue text sane sifatnyane nenten nyata (hayalan).

2.      Nenten kauningin sira sane ngaryanin satuane punika (pengarangnyane anonim).

3.      Tokoh ring satuane punika akehan buron (binatang).

4.      Tema sane kaanggen akehan ngenenin indik dharma lan adharma.

5.      Satua bali puniki identic sareng kruna-kruna sakadi :

·         Sedek dina anu,

·         Wenten katuturan satua,

·         Lantas, miwah sane lianan.

Ring sajeroning text satua bali madue makna sakadi:

1.    Makna Persatuan dan Kesatuan

Makna persatuan dan kesatuan inggih punika kawentenan komunikasi pendengar lan pencerita.

2.    Makna Kontrol Sosial

Makna kontrol sosial inggih punika kawentenang penilaian becik utawi nenten becik sareng tokoh sane wenten ring satua.

3.    Makna Kesejahteraan

Makna kesejahteraan inggih punika berkaitan sareng kebahagiaan lahir lan batin sakadi saking miskin dados sugih.

4.    Makna Religius

Makna religius inggih punika sakadi napi masyarakat nerima masukan kerohanian mangda ngamolihang margi sane becik ring mercepada.

5.    Makna Lucu/Jenaka

Makna lucu inggih punika kawentenan tokoh sane lucu.

            Lianan saking makna, text satua bali pastika madue fungsi, sakadi:

1.    Fungsi Pendidikan

Fungsi pendidikan puniki mapaiket sareng membentuk karakter, etika, moral, lan kawentenan nilai becik utawi nenten becik.

2.    Fungsi Religius

Fungsi religius puniki mapaiket sareng Tiga Kerangka Dasar Agama Hindu sakadi tattwa, susila, upacara lan mapaiket sareng Catur Purusa Artha sakadi dharma, kama, moksa, artha. Lianan Punika kepercayaan kawentenan karma pala.

3.    Fungsi Sosial

Fungsi sosial mapaiketan sareng hubungan antar tokoh ring satua.

Daftar Pustaka: Dari Berbagai Sumber (buku&internet)

 

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

TEMBANG PUPUH MACEPAT PSP 2024

  ·          Tembang Wajib Putri (Pupuh Semarandana)   Singgih Ratu Sang Hyang Widhi. Gung Aksama Iwang Tityang. Asung Paduka Manont...