Selasa, 16 Oktober 2018

MATERI BALIGRAFI



BALIGRAFI
Uli pidan iraga nawang istilah Aksara. Kruna Aksara suba sesai dingehang uli mara masuk sekolah nanging tusing nawang arti lan kasujatiane. Aksara kasambatang “Mahkota Budaya” (Aksara Makuta Mandita) uli anake ane dueg ring sastra Bali. Aksara kadadinin media ane paling luung anggo mendokumentasikan kebudayaan. Fungis dokumentasi anggo hakikat utama aksara Bali, ane ngidang ngubah (mentransformasikan) aksara Bali ane kekal lan tusing lakar punah. Pidadab ento ane ngranayang Aksara Bali ngelah tongos lan fungsi ane luung gati di masyarakat Bali. Uli dinamika totonan lantas ada ane kadanin Kaligrafi Aksara Bali.
Kaligrafi tekane uli basa Yunani secara etimologi uli duang kruna (kata) “kallos” artine “indah” lan “graphien” artine “tulisan”, dadine kaligrafi maarti tulisan ane ane kagae luung gati. Kaligrafi liu anake ngoragang kena iusan budaya Arab krana mula liu uli pidan nglimbak (berkembang) di jaman budaya Islami (Arab). Ane jani di Bali istilah anggon ngorahang kaligrafi aksara Bali tonden ada ane pasti. Awanan uli adan totonan onden pasti, tanggal 1 Juli 2013 di tongosne Nyoman Gunarsa (Museum Seni Lukis Klasik) makumpul tokoh-tokoh seni lan sastra Bali ane ngerembugan adan kaligrafi totonan apang ngelah adan ane pasti, uli pasangkepan tokoh-tokoh totonan lantas ada istilah Baligrafi anggo ngantinin kruna Kaligrafi. Baligrafi ngelah arti  merangkai aksara dalam bentuk visual art yang sudah barang tentu indah untuk identitas kaligrafi aksara Bali.
Makudang-kudang pertimbangan ngudiang tokoh totonan milihin adan Baligrafi makrana kruna baligrafi ngidaang memvisualkan (kacingak) aksara Bali lan masaih ajak adan kaligrafi nanging ada nuansa seni Bali. Awanan adan lan pulo Bali suba terkenal di dunia dadine istilah Baligrafi aluh ingetang lan terkenal ajak masyarakat di gumine.  

Diterjemahkan kedalam bahasa Bali Andap/Sesamen.



BAHAN AJAR AKSARA MODRE



BAHAN AJAR

1. AKSARA MODRE MIWAH BALIGRFI

Kompetensi Inti

Mampu memahami da nmenanggapi teori menulis Aksara Modre dan Baligrafi

Kompetensi Dasar


3.1 Memahami aturan penulisan Aksara Modre. dan  Baligrafi
4.1 Memodifikasi Akasara Bali dalam bentuk Aksara Modre dan Baligrafi

Indikator Pencapaiana Kompetensi


·         Menjelaskan pengertian Aksara Modre dan Baligrafi
·         Membedakan penulisan  Aksara Modre dan Baligrafi
·         Membuat atau menulis Aksara Modre dan Baligrafi



A. Sejarah Aksara Bali 


malajahin basa Bali ketah karasayang meweh antuk para sisyane, duaning nganggen kalih huruf, inggih punika huruf Latin miwah Aksara Bali. Sasuratan nganggen Aksara Bali punika sane sering ngawinang jejeh para sisyane.Yadiastun asapunika, duaning Aksara Baline pinaka warisan budaya sane kabaos adhiluhung tur patut karajegang, para sisyane patut mautsaha saha oneng malajahin aksarane punika.
Aksara Baline mawiwit saking India, sane ngranjing ka Indonesia miwah ka Bali nyarengin pangaruh kabudayaan Hindune. Manut buku Pedoman Pasang Aksara Bali sane kamedalang antuk Dinas Kabudayaan Provinsi Bali warsa 2002, aksra sane pinih kuna ring India mawasta Aksara Karosti. Salanturnyane, aksara Karosti nedunang Aksara Brahmi.
Panglimbak salanturnyane, ring India Utara wenten Aksara Dewanegari sane kanggen nyuratang basa Sansekerta, ring India Selatan wenten Aksara Pallawa sane kanggen nyuratang basa Pallawa.
Aksara Dewanegari miwah Pallawa punika sane nglimbak ka Indonesia. Pinaka china panglimbaknyane ring Indonesia, kapertama kakeniang ring Kutai (Kalimantan Timur) sajeroning yupa sane masurat Aksara Dewanegari. Ring Bal, kakeniang stupa-stupa alit ring Pura Panataran Sasih (Pejeng), sane masurat Aksara Pradewanegari utawi Siddhamatrka. Ring Blanjong Sanur kakeniang tugu peringatan Sri Kesari Warmadewa sane masurat kalih aksara, inggih punika Aksara Dewanegari lan Aksara Bali kuna.
Salanturnyane ring Bali, nglimbak taler Aksara Pallawa miwah Aksara Semi Pallawa. Aksara Semi Pallawa puniki raris nedunang Aksara Kediri Kwadrat.Saking Aksara Kediri Kwadrat puniki raris tedun Aksara Jawi miwah Aksara Bali. Sane sampun akeh ngamolihang pauahan manados Aksara Bali sakadi mangkin saha sampun karanjingang ring program Bali Simbar.






B.  Sorohing Aksara Bali

 

1.      Aksara Wreastra

Aksara Baline sane lumrah kaajahin alit-alite saking SD rauh ring SLTA miwah paguruan tinggi akehnyane 18 (pelukutus) wiji, sane ketah kabaos abjad Aksara Bali. Abjad Aksara Bali punika sane sujatine mawasta Aksara Wreastra, inggih punika Aksara Baline sane kanggen nyuratang basa Bali lumrah.Tegesnyane, yening pacang nyurat basa Bali sane lumrah, sane nenten madaging campuhan basa Kawi miwah Sansekerta, pacang prasida kasurat antuk abjad sane pelekutus punika.

Umpami yening nyurat lengkara :

1)      I Meme mablanja ka Peken.

høememmbÞzékp)k)n/.

2)      Titiang nenten maderbe jinah.

tøtê* ennÓ)md$ebjøn;.

                Ring sor puniki pacang kaunggahang mungguing sane ngranjing ring sorohing Aksara Wreastra inggih punika abjad Aksara Baline kadi ring sor punika :

                hÀ, nÃ,cÇ,rÎ,kÐ,dÑ,tÓ,suæ,wÙ,lÞ,mß,

                                                                 gá,bã,\å,pæ,jé,yê,zñ.

a)      Aksara Suara

Aksara suarane pateh ring vocal sajeroning bahasa Indonesia. Vocal aksara Baline wenten kalih soroh, inggih punika :

1)      Vocal asli sane karanjingang ring aksar Swalalita, sane kanggen nyuratang basa Kawi lan Sansekerta.

Aksaranyane :Á, ÷,ú,6,O.

Wastanyane : Akara, Ikara, Ukara, Ekara, lan Okara.

2)      Vokal saking Wisarga, sane kanggen nyuratang basa Bali Lumrah.

Aksaranyane :h,hø,hu,eh,eho,h).

Wastanyane : a, i, u, é,o,e.

 

b)     Aksara Ardasuara

Aksara Ardasuara mateges aksara setengah suara. Wenten patpat aksara Baline sane kabaos aksara Ardasuara, inggih punika :

·         Ya       = y,

·         La        = l,

·         Wa       = w,

·         Ra        =  r,

Kabaos setengah suara, duaning Aksara Ardasuarane puniki madue wiguna kakalih.

Yening kasurat majajar ipun pinka Wianjana, yening kasurat magantung ipun pateh sakadi suara (vocal).

Conto kasurat majajar  pinaka Wianjana :

·         Sangsaya         = s\uæy,

·         Wibhawa         = wivw,

·         Sengkala          = s)\Ðl,

·         Anggara          = Á\ár,

 

Conto kasurat magantung pinaka Suara (vocal) :

·         Tabya             = tbê,

·         Satwa                        = stÙ,

·         Sukla             = sukÞ,

·         Candra           = cnÑË,

 

c)      Aksara Wianjana

Aksara Wianjana pateh sakadi konsonan sajeroning bahasa Indonesia.Sapatutnyae Aksara Wianjana kasurat nganggen adeg-adeg mawinan ipun masuara nengen.

Umpami :

·         n/,    = en.

·         k/,  = ek.

·         b/,  = eb, msl.

Aksara Wianjana kapalih dados limang soroh kadi ring sor puniki.

1)      Warga Kantia                        = ka, kha, ga, gha, nga, ha.

2)      Warga Talawia          = ca, cha, ja, jha, nya, ya, ça.

3)      Warga Murdania       = ta, dha, na,ra, sa.

4)      Warga Dantia                        = ta, tha, da, na, la, sa.

5)      Warga Ostia              = pa, pha, ba, bha, ma,wa.


1.      Aksara Modre

Aksara Modre inggih punika aksara kadiatmikan sane kanggen nyurat japa mantra, symbol-simbol, doa-doa, miwah usada utawi indik pangeweruhan sane kabaos gaib utawi sindik-indik kadiatmikan. Aksara Modre puniki kawangun antuk Aksara Wreastra miwah Swalalita saha kadagingin pangangge lan pralambang ngantos tan prasida kawacen utawi padem. Ri kala ngwacen patut ngrereh pamargi/titi sane kabaos Krakah Modre. Sane tiosan wenten taler mawasta Krakah Padma, miwah Krakah Modre Aji Griguh.

Baligrafi

            Kawangun olih aksara bali sakewanten tatuek ipun wantah ring seni, keindahan, kalanguan kemanten

A.Nyawis Pitaken

1.      Aksara Bali sane kanggen nyurat japa mantra kawastanin?
2.      Napi Aksara Swalalita punika?
3.      Indayang surat rupan aksara suara kanggen nyuratang basa Kawi miwah Sansekerta!
4.      Indayang surat patpat aksara Baline sane kabaos Aksara Ardasuara!
5.      Indayang carca lelima papalihan pangangge aksara Baline!
6.      Indayang carca papalihan warga Aksara Baline!
7.      Indayang surat aksara Baline sane kabaos Aksara Anusuara!
8.      Indayang caraca pangangge aksara sane wenten ring luhuring aksara pada lelima!
9.      Indayang surat utawi gambar aksara Modre !
10.  Indayang surat utawi gambar baligrafi ! 



TEMBANG PUPUH MACEPAT PSP 2024

  ·          Tembang Wajib Putri (Pupuh Semarandana)   Singgih Ratu Sang Hyang Widhi. Gung Aksama Iwang Tityang. Asung Paduka Manont...