Selasa, 23 April 2019

MATERI SEKAR ALIT / PUPUH

SEKAR ALIT / PUPUH 

Sekar Alit taler kawastanin geguritan utawi tembang. Geguritan mawit saking kruna
lingga gurit sané maartos ngardi puisi, kruna gurit punika kadwipurwayang dados gegurit, sané
kawewehin antuk pangiring –an.
Geguritan inggih punika carita sané metu saking wit pikayunan sang kawi, sané
mawangun antuk puisi tradisional, sané prasida kagendingan antuk makudang-kudang pupuh.
Artos punika sané prasida minayang ring sajeroning karya sastra peparikan, sané wantah marupa
karya sastra tetedunan (transformasi) saking karya sastra sané sampun wénten riinan. Indik
pupuh-pupuh sané ketah kaanggehang ring sajeroning geguritan, sané lumrah wénten adasa (10)
kuéhnyané, inggih punika:
S : Sinom, Semarandana
M : Maskumambang, Mijil
P : Pucung, Pangkur
G : Ginada, Ginanti
D : Durma, Dandanggula
Indik basannyané nganggé basa Bali macampuh sareng basa Kawi, taler wénten sané nganggé
basa Melayu, miwah basa pasasakan. Indik uger-uger ngwangun geguritan, kaiket olih :
a. Padalingsa, tegesipun kecap wanda miwah wangun suara ring panguntat sajeroning
acarik lan akéh carik sajeroning apada.
b. Guru wilangan, inggih punika uger-uger kecap wanda sajeroning acarik.
c. Guru dingdong, inggih punika uger-uger wangun suara panguntat sajeroning acarik.
d. Guru gatra, inggih punika uger-uger katah carik sajeroning apada.

Pupuh-pupuh punika ri tatkala ngendingang/ngwacén patut nganutang ring wirasan/ watak
pupuh ipun sakadi :
1. Pupuh sinom : mawirasa ramah tamah, tur lengut, taler becik anggén ri kala mapasuitran
miwah ngicénin piteket-piteket.
2. Pupuh semarandana : mawirasa manut kayun, sedih, kaduhkitan saking asmara.
3. Pupuh mijil : kanggén ngicénin piteket-piteket, miwah anggén nyinahang kasmaran.
4. Pupuh maskumambang : nyinahang wirasa sané sedih, matetangisan.
5. Pupuh pucung : mawirasa enduk, tan parasa sané mamuncak, becik anggén ngicénin piteket-
piteket.
6. Pupuh pangkur : mawirasa daging pikayun sané mamuncak, becik anggén ngicénin piteket-
piteket sumeken taler anggén nyinahang kasmaran sané mapucak.
7. Pupuh ginada : nyinahang kayun sané kaduhkitan, sedih, merana, kuciwa/kecewa.
8. Pupuh ginanti : nyinahang rasa senéng, tresna asih, patut anggén ngicénin ajaran filsafat,
miwah indik kasmaran.
9. Pupuh durma : nyinahang watak sané keras, bangras, bendu, muah nyritayang indik payudan.
10. Pupuh dandanggula : nyinahang rasa sané alus, makasih-kasihan taler anggén panguntat
karangan.

Ring sor puniki kasurat wangun pupuh sané kabaos sekar alit miwah uger-ugernyané :

Sinom 8a 8i 8a 8i 8i 8u 8a 8i 4u 8a
Semarandana 8i 8a 8o 8a 8a 8u 8a
Maskumambang 4a 8i 6a 8i 8a
Mijil 10i 6o 10e 10i 6i 8a
Pucung 4u 8u 6a 8i 4u 8a
Pangkur 8a 11i 8u 7a 12u 8a 8i
Ginada 8a 8i 8a 8u 8a 4i 8a
Ginanti 8u 8i 8a 8i 8a 8i
Durma 12a 8i 6a 8a 8i 5a 7i
Dandanggula 10i 10a 8e 7u 9i 7a 6u 8a 12i 7a

Guru Dingdong/Titi Suara
No Suara Suarannyané
1 ᭤ ndang
2 ᭦ nding
3 ᭡ ndong
4 ᭢ ndéng
5 ᬸ ndung

Pupuh Maskumambang
1. Belog tutut
Kéto solahnyané yukti,
Tusing ngelah daya,
Satata gawénnya pelih,
Nanging tusing ngelah jengah.

2. Cai Tarka,
Kema ka toko digati,
Né pipisé aba,
Beliang mémé abesik,
Colok mecap Ali Baba.

3. Teked jumah
Coloké sing bisa ngendih
Isiné belusan
Méméné pelih mamuny
Aruh belogé mapunya.


Ngwangun Pangresep


A. Indayang saurin pitakéné ring sor puniki!
1. Akuda ké akéh carik pupuh Maskumambang?
Cawisan:................................................................................................
2. Akuda ké akéh pupuh sané ketah ring Bali?
Cawisan:................................................................................................
3. Napi ké sané kaboas pada punika?
Cawisan:................................................................................................
4. Napi ké sané kabaos lingsa?
Cawisan:................................................................................................
5. Akuda ké akéh carik apada pupuh Maskumambangé?
Cawisan:................................................................................................
B. Indayang jangkepang lengkarané ring kiwa antuk krunané ring
tengen mangda adung!
1. Aksara i ring titi suara Bali Latin kawacén….
2. Aksara suara u ring titi suara Bali Latin kawacén….
3. Penganggé aksara suara akéhné….
4. Nding-ndong penganggé aksara suara aksara Bali akéhné….
5. Penganggé suku ring titi suara aksara Bali kawacén….

1. ndung
2. nding
3. 6 (nem)
4. ndung
5. 7 (pitu)
6. ndang

TEMBANG PUPUH MACEPAT PSP 2024

  ·          Tembang Wajib Putri (Pupuh Semarandana)   Singgih Ratu Sang Hyang Widhi. Gung Aksama Iwang Tityang. Asung Paduka Manont...