Kamis, 30 Juni 2016

Para Yowana Dados Pamucuk Ngrajegang Budaya Bali

 
Om Swastyastu
    Suksma ping banget aturang titiang majeng ring pangénter acara, antuk galah sané kapica ring sikian titiang. Ida dané sareng sami, pamekas para panuréksa sane dahat wangiang titiang. Para panodya saha pamilet sané tresna asihin titiang.
    Sadurung titiang nglanturang atur samatra, malarapan antuk manah suci nirmala ngiring sareng-sareng ngaturang pangayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi, Tuhan Yang Maha Esa santukan antuk wara nugrahan Ida, mangkin iraga prasida masadu arep driki ring galahé sané becik sakadi mangkin.   
    Ida dané sinamian, parindikan pidarta sané jagi aturang titiang ring galahé mangkin inggih punika indik kahanan basa lan budaya Bali ring tengahing yowana Bali ring aab aor tanpa wates puniki. Sakadi pawacanan pamrintahé sane sampun lintang, sastra budaya iragané patut ajegang mangda sayan-sayan nglimbak. Ring galahé sané becik puniki meled titiang pacang ngaturang pidarta sané mamurda “Para Yowana Dados Pamucuk Ngrajegang Budaya Bali”.
    Sadurungé titiang nunas pangampura, duaning prasanga purun titiang matur indik yowana dados pamucuk ngrajegang budaya Bali. Atur pawungu titiang puniki waluya kadi ngawikanin sang sané sampun wagmi utawi nangiang sang sané sampun matangi. Ri antukan katambetan titiang dados jadma. Janten sampun atur titiang puniki “ngatak wayah” nongklang-nongklang, menawi tan manut ring pakayunan ida dané. 
    Ida dané sané kusumayang titiang, yéning uratiang mangkin, ngancan rered utawi ngancan kidik pisan sane uning indik sastra kalih budaya druwéné. Akehan para yowana mangkin kaliput manahnyané olih budaya dura negara, indik sané bungah-bungah, nganutin solah sané sampun doh saking parisolah yowana Baliné. Budaya lianan sané sampun kasengguh gaul, ngawinag ngancan magingsir budaya druwené.
    Napi kémanten sané patut uratiang mangda basa kalih budaya druwéné prasida ajeg? Inggih kamanah antuk titiang, wenten sane kawastanin unsur-unsur universal sané marupa daging ring sajeroning makasamian budaya ring jagaté taler patut kauratiang sané akehnyané pitung soroh, inggih punika.
    Kapertama, Sistem Religi lan upacara agama, sakadi jadma sané maagama, iraga sapatutné tan lali ring Ida Sang Hyang Widhi. Nglaksayang napi sané wenten ring palambang-palambang Weda miwah nganutin sila karma.
    Kaping kalih, Sistem lan Organisasi Kemasyarakatan, krama Baliné sané banget kumanyama (ramah tamah), ngandap kasor (rendah hati), tur adat istiadatnyane madasar antuk suryak siu (musyawarah mufakat) sampun marupa tetamian tur patut werdiang.
    Kaping tiga, Sistem Pengetahuan (kadiatmikan), pangeweruh sané sampun makeh wenten ring sajeroning lontar-lontar patut piara mangdané nénten telas karered olih aab jagaté.
    Kaping patpat, Bahasa utawi basa ring sajeroning mareraosan iraga sakadi jadma Bali sapatutné ngunggahang basa Bali iragané dados basa sané pinih riin kaanggen ri kalaning mabebaosan, tur sumangdané anggah ungguhing basa sané druwenang iraga mangda kauratiang taler prasida dados ciri khas jadma Baliné.
    Kaping lima, Kesenian makeh taler kesenian iragané sampun kalalinin/dilupakan olih para yowana Bali. Minakadinnya inggih punika dolanan/permainan tradisional sane sapatutné prasida nglipur manah, nanging sané mangkin sampun kagentosin olih game, televisi, hp, miwah sané lianan punika ngaranayang seni punika tan kauratiang malih. Sané mangkin ngiring iraga minabdabin indiké puniki mangda tan ical kasenian gelah iragané.
    Kaping nenem, Sistem Mata Pencaharian Hidup, yening ring sajeroning indiké puniki wénten sané sampun magentos sakadi pakaryan ring carik utawi ring tegalan. Ring kota-kota sane ageng, makéh carik punika sampun dados gedung-gedung mewah, vila-vila, miwah restoran-restoran, sampun arang pisan kacingak anaké rauh ring carik. Samalihé jagad iraga sampunang kaadol ring parajana saking dura negara, yening sakadi asapunika iraga prasida dados tamiu ring jagad iraga soang-soang. Waluya sakadi ayam mati di lumbung padi.
    Kaping untat, Sistem Teknologi lan piranti, sampun majantenan ring sajeroning piranti-piranti makarya minakadi makarya ring carik sampun kagentosin olih mesin modern sakadi traktor, mesin penyemprot hama,miwah sané lianan. Kantos mangkin aran pisan yowanané uning piranti kuna sané wenten ring Bali.
    Inggih, pidaging titiang nawengang ring para atiti sareng sami
    Sinamian antuk pratiwimba punika sapatutnyané kanggen sesuluh mangda iraga prasida uning yéning basa kalih budaya druéné sampun sayan-sayan rered. Napiké iraga pasrah indiké sakadi asapuniki? Bung Karno taler maosang “Saya tidak perlu ratusan orang tua tetapi saya hanya perlu satu pemuda untuk membangun negeri ini”. Sakadi asapunika tokoh proklamator maosang indik kautaman para yowana ring jagaté sané pacang ngwangun taler ngwerdiang budaya pamekas ring jagat Baliné. Sapatutné para yowana Bali sutindih mikukuhin budaya Baline. Yening nenten sangkaning metu eling saking pagarsan iraga soang-soang, pastika tan prasida tetujon jagad Baliné jagi mapikolih.
    Maka cutet aturang titiang saha banget pinunas titiang majeng ring para yowanané sami, tan dados lali ring sastra budaya druwéné. Elingang, iraga madué sane kawastanin jati diri bangsa, iraga madué identitas diri. Sira ké iraga puniki? Yening polih pitakén sakadi asapunika mangda prasida iraga nyawis, “Titiang sampun yowana Bali, yowana sané ngajegang budaya Baliné”. Sampunang kimud malih mabasa Bali, kimud magending Bali, taler kimud ngaku nak Bali.
    Inggih, ida dané sane kusumayang titiang manawita sampun makeh titiang matur ring ajeng, dumogi prasida wénten pikenohnyané. Matur suksma ping banget mantuk uratian ida dané. Menawi wenten atur titiang nénten manut ring arsa. “Badung Mangupura, boya sebet nanging liang”. “Kirang langkung nunas pangampura, antuk tambet titiang kalintang”. Makawasana atur puputin titiang antuk parama santih.
Om Santih, Santih, Santih Om.

TEMBANG PUPUH MACEPAT PSP 2024

  ·          Tembang Wajib Putri (Pupuh Semarandana)   Singgih Ratu Sang Hyang Widhi. Gung Aksama Iwang Tityang. Asung Paduka Manont...