MATERI GATRA BALI
Gatra Bali
Tetujon Peplajahan:
a. Uning parindikan gatra
b. Prasida ngwacen gatra
c. Prasida nyurat gatra sane cutet
I. Pamiteges Gatra
Gatra inggih punika saluiring gatra sane kapireng, kawacen sane madue tetuek mangda sang mirengang uning utawi wikan ring dagingnyane.
II. Bantang/struktur wicara sajeroning gatra
Mungguing bantang wicara sané prasida kadadosang gatra luiré;
* Anyar (baru), nartayang wicara anyar,
* Mabuat ( penting), wicara sané kadartayang mabuat majeng sang sané mireng utawi ngwacén,
* Mageng tur nglimbak ( besar), wicara sané kadartayang mapikenoh ring kauripan jatma makéh,
* Nampek (dekat), nartayang wicara sané nampek saking kauripan parajanané,
* Ketah ( tenar), wicara sané kadartayang sajeroning gatra sampun ketah kauningin olih krama sareng makéh.
III. Pisarat/syarat wicara sajeroning gatra;
* Pastika (fakta), wicara sané kadartayang sampun pastika (fakta) kawéntenanné
* Ngilis (nyata), kawéntenan wicarané ngilis, boya ja ngawi – ngawi
* Seken, pasaja (obyektif), wicara sané kadartayang seken utawi pasaja (obyektif), nénten nguang lebihin wicara. Sang sané makarya gatra madasar antuk pakayunan jujur, nénten ja bogbog,
* Tan mapilonan ( berimbang), kawéntenan sané ngrereh gatra (wartawan) sajeroning ngrereh gatra nénten mapilonan ring sira – sira (berimbang)
* Tepet (akurat), wicara sané kadartayang manut galah, patut, nénten wénten kaiwangan tur prasida katanggung jawabin olih sang sané ngardi
* Tegep (lengkap), wicara sané kadartayang tegep kawéntenannyané
VIII. Imba/contoh gatra Bali.
Mungguing bantang wicara sané prasida kadadosang gatra luiré;
* Anyar (baru), nartayang wicara anyar,
* Mabuat ( penting), wicara sané kadartayang mabuat majeng sang sané mireng utawi ngwacén,
* Mageng tur nglimbak ( besar), wicara sané kadartayang mapikenoh ring kauripan jatma makéh,
* Nampek (dekat), nartayang wicara sané nampek saking kauripan parajanané,
* Ketah ( tenar), wicara sané kadartayang sajeroning gatra sampun ketah kauningin olih krama sareng makéh.
III. Pisarat/syarat wicara sajeroning gatra;
* Pastika (fakta), wicara sané kadartayang sampun pastika (fakta) kawéntenanné
* Ngilis (nyata), kawéntenan wicarané ngilis, boya ja ngawi – ngawi
* Seken, pasaja (obyektif), wicara sané kadartayang seken utawi pasaja (obyektif), nénten nguang lebihin wicara. Sang sané makarya gatra madasar antuk pakayunan jujur, nénten ja bogbog,
* Tan mapilonan ( berimbang), kawéntenan sané ngrereh gatra (wartawan) sajeroning ngrereh gatra nénten mapilonan ring sira – sira (berimbang)
* Tepet (akurat), wicara sané kadartayang manut galah, patut, nénten wénten kaiwangan tur prasida katanggung jawabin olih sang sané ngardi
* Tegep (lengkap), wicara sané kadartayang tegep kawéntenannyané
IV. Unsur manut uger – uger gatra luiré:
* Napi (what), nartayang napi sané wénten,
* Pidan (when), pidan wicara sané kadartayang
* Dija (where), dija genah wicara sané kadartayang,
* Sapasira/sira (who), sapasira sané kabaos eing wicara inucap
* Kenapi (why) mapaiketan ring napi sané wénten wicara inucap
* Sapunapi (how), sapunapi kawéntenan wicara inucap
V. Basa Sajeroning Gatra
Wartawan sajeroning nartayang garta nganggé tulisan jurnalistik. Tulisan jurnalistik maderbé cecirén ;
* Lengkaranyané cutet tur padet
* Pakéling, patinget gelis katiba majeng pamiarsa utawi pangwacén,
* Basanyané saderana, tur dangan ngresepang.
* Napi (what), nartayang napi sané wénten,
* Pidan (when), pidan wicara sané kadartayang
* Dija (where), dija genah wicara sané kadartayang,
* Sapasira/sira (who), sapasira sané kabaos eing wicara inucap
* Kenapi (why) mapaiketan ring napi sané wénten wicara inucap
* Sapunapi (how), sapunapi kawéntenan wicara inucap
V. Basa Sajeroning Gatra
Wartawan sajeroning nartayang garta nganggé tulisan jurnalistik. Tulisan jurnalistik maderbé cecirén ;
* Lengkaranyané cutet tur padet
* Pakéling, patinget gelis katiba majeng pamiarsa utawi pangwacén,
* Basanyané saderana, tur dangan ngresepang.
VI. Struktur Teks Gatra
a. Orientasi Gatra
madaging pamahbah saking pikobeh sane dados unteng gatra. Madaging unteng indik pikobeh sane wenten.
b. Peristiwa/Pikobeh
Indik pamargin kahanan saking pangawit kantos pamuput madasar antuk kasujatian/fakta sane wenten ring genah pikobeh.
c. Sumber berita/ Wit Gatra
Indik wit ring dija kapanggihin gatra punika.
VII. Pabinayan Teks Gatra lan Non Teks Gatra
Teks Gatra:
a. Faktual lan Aktual
b. Kasurat olih wartawan
c. Piramida terbalik ( natarang unteng pinih ajeng)
d. bahasa komunikatif
e. Nenten ngunggahang opini pribadi
Teks Non Gatra:
a. Fakta
b. Kakaryanin olih ahli ring bidangnya
c. Induktif (Natarang unteng ring untat)
d. Bahasa manut ring jenis teks
e. Ngunggahang opini pribadi
VIII. Imba/contoh gatra Bali.
Demam Berdarah
Dibi sanja ring siaran TV-ne wenten kapiragi orti indik ipun pinungkan “demam berdarah” sane sampun makeh mancut urip para janane. pinungkane puniki sampun nglimbak ring sawengkon Bali. Kirang langkung sampun 500 diri wargane sane keni sungkan puniki. Minakadi ring Denpasar 125 diri, ring Badung 75 diri, ring Buleleng 75 diri, ring Gianyar 125 diri, ring Karangasem 25 diri, ring Negara 25 diri, miwah ring Klungkung 25 diri. Santukan makeh warga sane keni demam berdarah mawinan sal-sale ring rumah sakit nenten mresidayang nampung.
Sungkan “demam berdarah” puniki kalimbakan olih legu “Aedes Aegypti” sane seneng idup ring toya-toya sane ening tur madegdegan. Nabdabang indike punika pamrentahe sampun mapangarah ring para janane mangda mabersih-bersih ring genah nyane soang-soang. Utaminyane mersihin genah-genah legune mataluh. Minakadi mresihin bak mandi, selokan, utawi genah toyane sabilang minggu. nagingin “abate” ring genah-genah toyane, nanem kopok wiadin botol-botol sane nenten mangge. Lianan ring utsaha punika pamrentahe sampun taler ngawentenang “pengasapan” ring genah wargane sane keni demam berdarah.
Lianan ring orti punika wenten taler orti saking rumah sakit inggih punika wantuan sane kaserahang olih Bapak Bupati mantuka ring para pasien sane kirang mampu sane ngraksa pimungkan rahat. sane polih wantuan punika minakadi pasien sane ngraksa tumor, bibih sumbing, kanker miwah sane lianan. wantuan sane kasukserahang marupa jinah, soang-soang pasien nrima wantuan makeh Rp. 1.000.000,-. Wantuan sane kirang mampu. Pamrentahe sampun ngicen titi, sepatutne maka warga i raga nuutin titi punika, urati ring para janane sane kirang mampu.
Pamungkah Bulan Bahasa Bali ring Kabupaten Badung sane kaping 5
Wrespati Wage Pujut, 2 Februari 2023, sampun kamargiang parikrama Pamungkah Bulan Bahasa Bali ring Kabupaten Badung sane kaping 5. Bulan Bahasa Bali sane mangkin mamurddha Segara Kerthi, Campuhan Urip Sarwa Prani
Bulan Bahasa Bali puniki katuwasen olih bapak Bupati Badung utawi Sekda Kabupaten Badung pinaka panyeledihi.
Bulan Bahasa Bali karamyang antuk makudang baga wimbakara, sajeronipun wimbakara nyurat aksara Bali sisya SD, wimbakara nyurat lontar sisya SMP, wimbakara ngawacen lontar daha teruna, wimbakara masatua bali krama istri, lan wimbakara mapidarta basa Bali kelian Adat ring sajebag kabupaten Badung.
Wenten taler pameran pustaka saking Dinas Kebudayaan Badung miwah UKM lokal sane nyarengin ring stand pameran
Taler sareng Penyuluh Bahasa Bali Kabupaten Badung sane nyarengin Bulan Bahasa Bali ring Kabupaten Badung Puniki.
Para Jayanti saking Bulan Bahasa Bali Kabupaten Badung puniki, pacang nyarengin Parikrama wimbakara ring Bulan Bahasa Bali tingkat Provinsi pinaka duta Kabupaten Badung
Dumogi parikrama Bulan Bahasa Bali ring Kabupaten Badung presida ngalestariang Bahasa, Sastra miwah Budaya Bali ring Kabupaten Badung.
Bulan Bahasa Bali puniki katuwasen olih bapak Bupati Badung utawi Sekda Kabupaten Badung pinaka panyeledihi.
Bulan Bahasa Bali karamyang antuk makudang baga wimbakara, sajeronipun wimbakara nyurat aksara Bali sisya SD, wimbakara nyurat lontar sisya SMP, wimbakara ngawacen lontar daha teruna, wimbakara masatua bali krama istri, lan wimbakara mapidarta basa Bali kelian Adat ring sajebag kabupaten Badung.
Wenten taler pameran pustaka saking Dinas Kebudayaan Badung miwah UKM lokal sane nyarengin ring stand pameran
Taler sareng Penyuluh Bahasa Bali Kabupaten Badung sane nyarengin Bulan Bahasa Bali ring Kabupaten Badung Puniki.
Para Jayanti saking Bulan Bahasa Bali Kabupaten Badung puniki, pacang nyarengin Parikrama wimbakara ring Bulan Bahasa Bali tingkat Provinsi pinaka duta Kabupaten Badung
Dumogi parikrama Bulan Bahasa Bali ring Kabupaten Badung presida ngalestariang Bahasa, Sastra miwah Budaya Bali ring Kabupaten Badung.
Daftar Pustaka:
- dari berbagai sumber di media cetak dan internet
- https://marsiana-blogajum.blogspot.com/2019/01/gatraorti-bali.html
.jpg)
Posting Komentar untuk "MATERI GATRA BALI"